IoT’nin sunduğu sınırsız fırsatların bir de görünmeyen yüzü var. Mevcut altyapı, giderek artan bağlı cihazların yükünü kaldırmakta zorlanıyor olabilir mi? Ve eğer öyleyse, bundan sonra ne olacak?
Geçmişte CDMA ve GSM operatörleri, akıllı telefonların hızlı yayılmasıyla birlikte ortaya çıkan veri trafiğinin ağları çökertip çökertmeyeceğini sorguluyordu. Neyse ki, o dönemki IoT’nin henüz gelişmemiş olması ve operatörlerin hızla yatırım yaparak ağ kapasitelerini artırmaları, bu korkuların gerçekleşmesini engelledi.
Bugün ise çok daha büyük bir tabloyla karşı karşıyayız. Akıllı telefonlar artık daha güçlü ve daha fazla veri üretiyor. Bunun yanı sıra bağlı cihazların sayısı ve çeşitliliği de katlanarak artıyor. Parks Associates’in verilerine göre, ABD’de ortalama bir hanede bugün 17 bağlı cihaz bulunuyor. Bunların arasında akıllı televizyonlardan ev güvenlik sistemlerine kadar her şey mevcut.
Önemsiz gibi görünen küçük cihazlar bile —örneğin bir termostat sensörü— sık aralıklarla ağlara ping göndererek ciddi bir veri yükü oluşturabiliyor. Ancak tüm cihazların ağlar üzerindeki etkisi eşit değil. Özellikle büyük veri hacimleri üreten yeni IoT kullanım alanları kritik bir risk teşkil ediyor.
Bağlı otomobiller bu riskin en çarpıcı örneği.
2022’de bağlı otomobil satışları, bağlantısız araçların önüne geçti. En basit bağlantı özellikleri bile bir aracın saatte 25 GB veri üretmesine neden oluyor. Otonom sürüş özellikleri eklendiğinde bu sayı terabayt seviyelerine ulaşıyor. Waymo’nun robotaksileri, 29 kamera ve güçlü yapay zekâ sistemleriyle çevresini analiz ederek saatte en az 1 TB veri üretiyor.
ABD’de yollarda yaklaşık 300 milyon araç olduğu düşünülürse, bu büyümenin mevcut ağlara nasıl bir yük bindireceğini tahmin etmek zor değil. Aynı durum dronlar için de geçerli. Askeri operasyonlardan kargo teslimatına kadar kullanılan dronlar, benzer şekilde yüksek veri hacimleri üretiyor.
Sorun sadece IoT değil.
IoT ile doğrudan ilişkili olmayan ama aynı altyapıyı kullanan iş yükleri de bu tabloya ekleniyor. Örneğin, üretken yapay zekâ (generative AI). Google’ın eski CEO’su Eric Schmidt, yakın zamanda yaptığı kongre konuşmasında, veri merkezlerinin enerji tüketiminin mevcut küresel üretimin %3’ünden %99’una kadar çıkabileceğini ve 2030’a kadar 67 GW ek güce ihtiyaç duyulacağını belirtti.
IDC’ye göre yalnızca 2025 yılında IoT cihazları 90 zettabayt veri üretecek. McKinsey ise ağ kapasitesinde açığın önlenebilmesi için 2030’a kadar, 2000 yılından bu yana inşa edilen kapasitenin iki katının sadece beşte bir sürede hayata geçirilmesi gerektiğini söylüyor. Bunun maliyeti ise dünya çapında 6,7 trilyon dolar.
Enerji ve güvenlik krizleri kapıda.
Hiperscale veri merkezleri nükleer enerjiye yöneliyor. Microsoft’un Three Mile Island’ı yeniden devreye alma planı bunun bir örneği. Ancak güvenlik ve sürdürülebilirlik tartışmaları devam ediyor.
Ayrıca Moore Yasası artık geçerliliğini yitiriyor. Daha hızlı çipler üretmek, IoT ve yapay zekânın mevcut veri patlamasını karşılamak için yeterli değil. Dahası, yapay zekânın ağ güvenliğini zorlaştırması, derin sahte (deepfake) içerikler ve otomatik zafiyet keşifleri yeni tehditler yaratıyor. Forescout’un araştırmasına göre, 2023’ten bu yana IoT cihazlarındaki güvenlik açıkları %136 arttı. Üstelik birçok düşük güçlü sensör hâlâ şifreleme özelliğine sahip değil.
Peki, çözüm nerede?
Mevcut tabloya tek bir çözümle yaklaşmak mümkün değil. Donanım odaklı ilerleme artık yeterli olmayacak, kuantum bilişim ise henüz olgunlaşmadı. AI altyapısının da verimsizliklerle dolu olduğu biliniyor. Büyük dil modelleri (LLM), her etkileşimde her şeyi sıfırdan yeniden hesaplıyor.
Bu nedenle geleceğe yönelik vizyon, alışılmış yöntemlerin dışına çıkmak zorunda. Verinin doğasının yeniden tasarlanması, ikili sistemin (binary) ötesine geçilmesi ve yapay zekâ altyapısının temelden yeniden kurgulanması gerekiyor. Cesur yeniliklerin zamanı geldi.
Kaynak: IoT Business
