Kafamızı kaldırdığımız her an bizi karşılayan, genelde masmavi olan gökyüzü ve dünyanın büyük bir kısmını kaplayan sular neden mavi tonlarına sahip? Detaylar yazımızda.
Gökyüzü Neden Mavi Gözüküyor?
İnsanlık gökyüzünü anlamak için bin yıllardır emek veriyor. Kimi medeniyet yıldızları şekillere benzeterek tanrılar üretmiş, kimi sadece Güneş’in hareketlerini takip edebilmek uğruna Stonehenge gibi devasa taş yapılar inşa etmiş. Hatta bu uygarlıklardan bazıları Dünya’yı düz bir tabak gibi, gökyüzünü ise bunu kaplayan bir cam kase gibi hayal etmişler. Bin yıllarca gökyüzünü gözleyen insanlık, renginin sırrını 19. yüzyıla kadar bulamamış. Hikayemizin baş kahramanı 1860’lar İngiltere’sinde yaşamış bir bilim insanı olan John Tyndall. Londra Kraliyet Enstitüsü’nde çalışan Tyndall, boş zamanlarında dağcılıkla ilgileniyordu. Dağcılık maceraları sırasında gördüğü bazı manzaralar onu sorgulamaya itmişti.
Gökyüzünün neden mavi gözüktüğünü anlamak için Tyndall aslında çok basit bir sistem kurdu. Önce güçlü bir ışık kaynağıyla bir tüp içerisindeki temiz suyu aydınlattı. Suda bir renk değişimi olmadı ve ışık kırılmadı. Bunun ardından suyun içerisine biraz süt damlattı. Kimyada “süspansiyon” olarak adlandırılan bu karışımın içinde bulunan çözünmemiş büyük parçacıklar ışığı kırıyor ve mavimsi bir renk almasına sebep oluyordu. Ancak Tyndall bu deneyinin sonucunda bile dönemin bilgi eksikliği sebebiyle yeterli bir cevaba ulaşamamıştı. Vardığı sonuç Güneş ışıklarının havada bulunan parçacıklardan “sekebileceği” olmuştu.
Tyndall’dan sonra 1871 yılında Rayleigh ismiyle anılan İngiliz fizikçi John William Strutt soruya en net cevabı vermeyi başardı. Işık, kendi dalga boyundan daha küçük tanecikler tarafından saçılıma uğratılabilir. Yani bu, dalga boyu kırmızıya göre çok daha kısa olan mavi renk atmosferde kırmızıya göre çok daha az dağılmaya uğrayacak demek oluyor. Kırmızı saçılıp dağılırken mavi ve tonları çoğunlukla atmosferden geçerek gözümüze ulaşabiliyor, gökyüzünü bu yüzden mavi görüyoruz! Bu keşif bugün kendisini onurlandırmak adına “Rayleigh Saçılması” olarak adlandırılıyor ve gökyüzünün mavi gözükmesinin arkasındaki fenomenlerden biri.
Denizler Neden Mavi Gözüküyor?
Aslında bunun cevabı da önceki sorumuza oldukça benzer. Dalga boyu büyük olan kırmızı, sarı, turuncu gibi renkler su molekülleri tarafından tutuluyor. Daha küçük olan mavi tonları ise kelimenin tam anlamıyla çoğunlukla “sekiyor”. Kırmızıları emen su molekülleri mavi rengi ise yansıtıyor. Bu sebepten denizi de mavi görüyoruz. Tabi deniz ve okyanusların rengini o anki hava durumu, suyun derinliği vb. birçok detay belirleyebiliyor ancak çoğunlukla mavi/yeşil tonlarında olmaları su molekülleri ve ışığın dalga boylarıyla alakalı.
