Nesnelerin interneti (Internet of Things, IoT), fiziksel nesnelerin ve makinelerin birbirleriyle veya daha geniş sistemlerle bağlantılı olduğu ağlara verilen isimdir. İlk kez Kevin Ashton tarafından bir sunumda 1999 yılında bahsedilmiştir. Nesnelerin benzersiz kimliklere sahip olarak internet altyapısı üzerinden birlikte çalışabilmesi öngörülmüştür.
Kavramın Türkçe karşılığı olarak “Nesnelerin interneti” olarak geçmesi, TBD 32. Ulusal Bilişim Kurultayı esnasında Prof. Dr. Aydın Köksal tarafından oldukça olumlu bulunmakla beraber, “Nesneler interneti” karşılığı da önerilmiştir.
Nesnelerin interneti içinde barındırdığı anlam, nesne tanımı oldukça geniş bir anlama sahiptir. Her türlü takip aletleri, sensörler, biochipler veya erişim düzenekleri nesne olarak adlandırılır. Bir cihazın “akıllı” sayılabilmesi ve nesne olarak adlandırılabilmesi için gerekli şartlar: Benzersiz bir kimliğe sahip olması, bağlanılabilir olması ve bir sensörü olmasıdır. Bu sayede, akıllı nesne dünyanın herhangi bir yerinden, her an erişilebilir ve kontrol edilebilir hale gelmektedir. Nesnelerin benzersiz bir kimliğe sahip olması günümüzde yaygın olarak kullanılan IP adresleri sınırlıdır, bu sınırdan kurtulmak için IPv6 geliştirilmiştir. Bu IP sisteminin kullanımı ile birlikte nesneler benzersiz kimliklere sahip olabiliyorlar.
Nesnelerin interneti uygulamaları, sensörlerden tek tek veri alınmasından başka, pek çok sensörün verisinin bir araya getirilerek değer üretilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Fiziksel ortamlardan derlenerek gelen yüksek miktardaki sensör verilerinin, yapılan değerlendirmelerin ardından bilgi olarak operatörlere veya ilgili kişilere sunulması ya da verinin sistemler yardımıyla değerlendirilerek bir görevi icra edilmesi sağlanmaktadır.
Örneğin akıllı trafik sistemlerinde, trafikteki kişilerin konumlarını sürekli olarak merkezi bir sisteme iletmeleri sayesinde; sistem, kişilerin hareket bilgilerini analiz ederek, bölgedeki trafik yoğunluğunu, trafiğin akış hızını, belirli bir rota üzerinde tahmini varış süresini tespit edebilir. Bu sayede trafiğe yeni çıkacak kişiler trafik yoğunluğuna göre alternatif rotaları tercih edebilirler.
Bir başka örnek olarak, bir otelde her bir odadaki karbon monoksit oranı sensörler yardımıyla ölçülüp yönetici sisteme iletilir. Yönetici sistem, kritik eşik aşılınca elektrik/gaz vanalarının kapatılması ve gerekli odalardaki yangın musluklarının açılmasını denetleyebilir. Bunun yanı sıra yönetici sistem, kritik eşik aşılmasa bile zaman içerisinde gelen verileri inceleyerek odalardaki karbon monoksit oranının günün hangi saatlerinde daha yüksek olduğunu analiz ederek o saatlerde pencerelerin kapalı kalmasını önerebilir.
Önemli kavramlar ve Alt başlıklar
- Veri analizi mimarisi
Nesnelerin İnternet’i projelerinde çıktının, şirketin iş katmanına bir kabiliyet veya katma değer eklemesi beklenmektedir. Fiziksel ortamlardan akarak gelen yüksek miktardaki sensör verilerinin, analizler ardından iş katmanına bilgi olarak iletilmesi amacıyla gerekli olan analiz mimarisinin ve çözümlerinin bulunduğu analiz sistemleri geliştirilmektedir.
- Veri toplama mimarisi
Nesnelerin İnternet’i projelerinde hangi sensörlerden nasıl veri toplanacağı, hangi geçit üzerinden merkezi sunuculara veri iletileceği, veri iletişim protokolleri, karar mekanizmalarının planlanması faaliyetleri bu başlık altında gerçekleştirilmektedir.
- Sensör teknolojileri
Sistemlerde kullanılacak olan sensörler, RFID gibi basit bir mekanizma, belirli periyotlarda ortam ısısını sunan bir termometre devresi gibi basit sensörler olabileceği gibi, harekete odaklanan bir kamera gibi karar verip işlem yapabilen sistemler olabilmektedir.
- Güvenlik ve kişisel verilerin gizliliği
Sensörlerin kişisel verileri paylaşması durumunda, anonimliği sağlaması gerekmektedir. Bir sensörün ürettiği verilerden hangilerinin kimler tarafından görülebileceği, bir erişim düzeneğinin yönetiminin kimler tarafından yapılabileceği gibi konular önem arz etmektedir. Düşük enerji gereksinimleri olan ve işlemci seviyeleri düşük olan sensörlerin gönderdiği verilerin hızlı ve güvenli bir şekilde şifrelenmesi için güvenlik algoritmaları geliştirilmektedir.
Tüm faydalarının yanında Nesnelerin İnterneti bazı sorunlara da yol açacaktır. Birbirlerine bağlı cihazlar sayesinde sosyal hayatımızı internet üzerinden kayıt altına sunuyor olmamız, ortaya çıkacak veri miktarını inanılmaz derecede arttıracak ve bu büyük verilerin çözümlenerek işlenmesi zor ve karmaşık bir iş haline gelecektir. Bunun yanında ortaya çıkan bu verilerin gizliliği ve güvenliği de önemli bir problem olarak karşımıza çıkacaktır.
