Vatandaşları kamu sektörü teknolojisi yoluyla güçlendirmeye gelince, Estonya mesafeli bir şekilde başı çekiyor. Letonya’nın kuzeyinde ve Finlandiya’dan Baltık Denizi’nin karşısında yer alan 1,3 milyon nüfuslu küçük eski Sovyet cumhuriyeti, tartışmasız dünyanın en gelişmiş dijital toplumudur.
Başvuru sahiplerinin yaklaşık yüzde 94’ü şu anda 100 € karşılığında bir fotoğraf ve parmak izleri ile e-ikamet alabilmektedir. Estonya’nın ulusal sistemlerine erişebilmeleri için bir kimlik kartı, şifreleme anahtarı ve PIN kodu verilir.
E-ikamet, e-estonia.com’da belirtildiği gibi, vatandaşları küresel olarak güçlendirmek ve dünya çapında dijital ve finansal katılımı sağlamak için kapsayıcılık, şeffaflık ve meşruiyet üzerine inşa edilen herkes için dijital bir ulus yaratmayı amaçlamaktadır. 2014 yılında tanıtılan bu sistem, Estonya’nın yeni gelişen teknolojilerle beslenen bir bilgi toplumu’na yönelik ilerici kamu sektörü gelişmelerinin en sonuncusudur.
Estonyalı olmayanlar, sanal ikamet olarak da bilinen e-ikamet için başvurabilir, bu da şirket oluşumu dahil olmak üzere bazı ticari avantajlar sağlar, ancak vergi muafiyeti sağlamaz.
Estonya, 1990’lardan beri eğrinin ilerisinde
1997’de, Estonya’nın bağımsızlığını kazanmasından ve Sovyetler Birliği’nin çöküşünden altı yıl sonra, elektronik yönetim (e-yönetim) başlatıldı; e-vergi 2000 yılında dijital kimlikten bir yıl önce geldi. Başkent Tallinn’den konuşan e-ikamet genel müdürü Kaspar Korjus, “370 milyon dijital imza sağlandı ve Estonya her yıl gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 2’si kadar tasarruf sağlandı” dedi.
2005 yılında e-oylama tanıtıldı; Estonya, merkezi olmayan, bitcoin için dağıtılmış bir defter olarak kullanılmadan bir yıl önce, 2008 yılında blockchain teknolojisini kullanmaya başladı ve aynı yıl e-sağlık programına başladı.
E-yönetim, Estonya için sorunsuz bir yönetim uygularken, devletin rekabet gücünü artırmak ve halkının refahını artırmak için stratejik bir seçimdir.
Dahası, vatandaşlar tarafından desteklenen siber güvenlik, sınır ötesi veri alışverişi, akıllı ulaşım ve daha pek çok alanda bir çığır açma planları var. Ancak, Estonya’nın öncü gidişatı kadar geleceğe odaklı olsa da, şimdiye kadarki yol basit değildi.
Yirmi yıl önce, bu iddialı proje başladığında, Estonya vatandaşları hakkında hiçbir dijital veri toplanmıyordu. Daha da kötüsü, çoğu sakinin ne internete ne de onu kullanacak cihazlara erişimi vardı. Bay Korjus’a göre, bilgi teknolojisi rotasını izlemek ve dijital teknolojilere toptan yatırım yapmak, fonla desteklenen bir inanç sıçraması gerektirdi.
Dijital teknolojiye bağlılık Estonya’nın gelişmesine yardımcı oluyor
Dijitalleşmede ilk büyük adım, tüm Estonya okullarının internete bağlanmasıyla 1995 yılında atıldı. Okul zilinden sonra, halka açık ücretsiz kullanımı teşvik etmek için yeni bilgisayar laboratuvarları açık kaldı. Korjus, “Artık Estonya’da evlenmek, boşanmak veya mülk satın almak dışında neredeyse her şey dijital olarak yapılabiliyor” diyor.
Estonya kimlik kartı, çevrimiçi hizmetlerin yüzde 99’una erişim için bir anahtar görevi görüyor; Günün 24 saati vergi ödeyebilir, oy verebilir, tıbbi kayıtları kontrol edebilirsiniz.
Estonya toplumu, dijital teknolojiye olan bağlılık nedeniyle gelişiyor. Dahası, ülkenin kimliğini ve kültürünü cesaretlendirdi ve belirleyici özelliği haline geldi. Sonuç olarak, rekor düzeyde yaratıcılık ve girişimciliği ateşledi; Estonya, ticaret platformu Funderbeam’e göre, 100.000 kişi başına 31 girişime sahip, bu da Avrupa ortalamasının altı katı.
E-yönetişime ulaşmanın anahtarı güvendir
Dijital toplum insanlar, devlet yetkilileri ve özel şirketler arasında güven olmadan çalışamazdı. Güven oluşturmanın teknik çözümlerle çok az ilgisi vardır, ancak düşünce yapıları ve kültürle büyük ilgisi vardır. Ve bu zihniyetin değiştirilmesi, teknik çözümler oluşturmaktan çok daha zor ve zaman alıcıdır.
Estonya’da her vatandaşın kişisel verilerini tam olarak hangi idarenin kontrol ettiğini bilmesi, bu güveni inşa etmeye şüphesiz yardımcı oluyor çünkü idarenin hesap verebilir ve şeffaf olması gerekiyor.
Bu sahte haber ve siyasi belirsizlik dönemlerinde, Estonya’nın sakinlerinin rızasıyla yönetişime canlandırıcı yaklaşımı, kamu sektörü teknolojisinin iyi bir şekilde nasıl devrimci olabileceğinin bir örneğidir.
