IoT sistemleri ve yapay zekanın muhteşem bir uyumu olan otonom araç sistemleri endüstriye adapte olmuş durumda. Piyasaya sürülen otonom araçlar oldukça yüksek bir performans sergiliyor ve henüz bir skandala da karışmadılar. Peki tüm trafiğin otonom araçlarla donanmasına daha çok mu var? Seviye 5 otonomluk neden hala korkulan bir terim?
Seviye 5 otonomluk tamamen sürücüsüz bir otomobilin insan müdahalesi olmadan yola çıkabilmesi demek. Tesla’nın son çıkardığı araçlar henüz 2. seviyede sayılıyor. Aşağıdaki tabloda otonomi seviyelerini inceleyebilirsiniz. 2. seviyede otonom olan bir araç belli koşullar altında şerit değiştirme, hız kontrolü gibi işleri yapabilir ancak sürücü yine de ellerini direksiyonda tutmak zorundadır. 5. seviyedeki araç ise asla bir sürücüye ihtiyaç duymaz.
Şirketlerin 5. seviye otonomluğa geçebilmek için 5 engeli aşmaları gerekecek. Bu engeller sadece teknik değil bazen de toplumsal. Yapay zekaların insanlığın sonunu getireceğini düşünen insanların sayısı az değil. Otonom araç üreten şirketlere düşen, yapay zekanın üreticisinin kontrolünde olduğunu toplumlara anlatmak. Yoksa katil ilan edilen otonom araçlara linç girişimleriyle karşılaşabiliriz.
5. Seviye Otonom Araçların Önündeki Engeller:
1)Sensörler
Yayalar, diğer araçlar, şeritler, trafik ışıkları vb. verileri yorumlayarak hız ve mesafe kontrolü yapan otonom araçlarda bu sensörlerin tamamen hatasız çalışması lazım. Ancak muhteşem bir sensör verimi sağlandığında tamamen otonom bir araç insanlara güvenli gelecektir. Ayrıca insan müdahalesinin ortadan bütünüyle kalkması için sensörlerin bir insanın kontrol edebileceği tüm değişkenleri eksiksiz olarak algılaması gerekiyor.
Sensörlerin önündeki engeller hava koşulları, tahrip edilmiş tabelalar ve nesnelerin dünyadaki farklılığı. Her ülkenin tabelaları, trafik ışıkları teker teker makine tarafından öğrenilmeli ve hatasız yorumlanmalı. Tesla bu konuda büyük gayret gösteriyor.
2)Makine Öğrenmesi
Yukarıda bahsettiğimiz sensörlerin yorumlanabilmesi makine öğrenmesine kalıyor. Yapay zeka algoritmaları sensörlerin algıladığı veriyi işliyor ve sonraki adıma buna göre karar veriyor. Karar hız artırmak, yavaşlamak, şerit değiştirmek olarak şekillenebilir. Ancak şu an kullanılan algoritmaların bu konuda ne kadar doğru karar verebileceği bilinmiyor. Yapay zekalar bazı şeyleri yanlış yorumlayabilir veya algoritmalarda hatalar meydana gelebilir, “dur” tabelasında hızlanmanın daha çok zaman kazandıracağını düşünen bir yapay zeka hatasıyla karşılaşabilir miyiz? Yoksa bu tip yapay zeka hataları sadece distopik korkulardan mi ibaret?
Algoritmaların trafikte insanlardan daha doğru karar verebileceği henüz kabul edilmiyor ve bunu kanıtlayarak herkeste güven oluşturabilecek bir sistem henüz yok.
3)Veri Güvenliği
Bu sistemler aynı bilgisayarlar veya telefonlar gibi güncellemeler alacak. Yakın zamanda Facebook’un ve TikTok’un dahil olduğu gizlilik davaları gelecekte akıllı araba firmalarıyla da yaşanabilir mi? Evimizin, işimizin konumu, arabamızdaki insanların gizlilikleri tehlikeye düşebilir mi? Yeni güncellemeler önceki sürümden daha güvenli olacak mı? Akıllı araç sektörü veri güvenliği konusunda henüz ortak bir yöntem seçebilmiş değil.
4) Yönetmelikler ve Kurallar
Her teknolojik alet standardizasyonlara ihtiyaç duyar. Otonom araçlarda ise henüz bu standardizasyonlar her konuda sağlanabilmiş durumda değil. Örneğin şu anki 2. seviye otonom araçlarda bir sürücünün mutlaka var olduğu ve acil durumda müdahale edeceği varsayılıyor. Otomatik şerit takibi ve hız takibi gibi işlemlere yönelik standartlar yavaş yavaş oluşmaya başladı. Ancak bu standartlar makine öğrenmesi, veri güvenliği ve sensör standartlarını kapsamıyor. Tüm ilgili kuruluşlar tarafından kabul edilecek standartlar üzerinde anlaşılmadan 5. seviye otonom araçların piyasaya sürülmesi mümkün değil. Bu kuruluşlar otomobil üreticileri ve yapay zeka şirketleri olabileceği gibi hukuk otoriteleri de olmak zorunda. Herhangi bir kazada otomobili üreten mi, otomobilde bulunan yolcu mu, otomobilin çarptığı yaya mı yoksa otomobilin yapay zekasını yazan şirket mi tazminat ödeyecek?
5)Toplum
2. Seviye otonom olan bir Tesla aracı daha önce park halindeki bir arabaya çarptı. Ya bu bir yaya olsaydı ve araç 5. seviye otonom olsaydı? Alınacak bir otonom araç sadece aracı alanı değil araçla aynı yolu paylaşacak insanları da etkiliyor. Bu araçlar toplumsal onay almadan yollarda rahatça kullanılamayacak. Araçların güvenliği konusunda şirketlerin toplumsal bilinçlendirme yapması gerekecek.
